Δραματοθεραπεία: Μια θεραπευτική εφαρμογή του θεάτρου

Dramatherapy είναι μια μορφή θεραπείας κυρίως ομαδικής όπου χρησιμοποιείται η τέχνη και ιδιαίτερα το Δράμα ως μέσον επικοινωνίας, προσωπικής ανάπτυξης και επίλυσης συγκρούσεων.

Αξιοποιεί την έννοια της μεταφοράς που η τέχνη φέρει και συνδέει την εσωτερική σκηνή με την εξωτερική με ένα πλούσιο σύστημα ρόλων.

Αν και σήμερα χρησιμοποιείται για θεραπευτικούς – δημιουργικούς σκοπούς, ξεκίνησε από τον χώρο της εκπαίδευσης, και για πρώτη φορά εμφανίζεται σαν όρος το 1956 σ’ ένα άρθρο του Peter Slade με τίτλο:΄΄Dramatherapy ,πώς να δημιουργήσετε προσωπικότητα ΄΄.

Εκείνο πράγματι που διαπιστώνουμε όσοι εργαζόμαστε μ’ αυτή τη μέθοδο, είναι ο εμπλουτισμός και η ανάπτυξη όχι μόνον της προσωπικότητας των συμμετεχόντων στις ομάδες, αλλά και εμάς των ίδιων μέσα από μια ποικιλία τεχνικών και έντονων πολιτισμικών στοιχείων. Διότι  Dramatherapy σημαίνει κυρίως πολιτισμική διαδικασία.

Μια τέτοια διαδικασία αποτελεί το πλέον κατάλληλο πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορούν να αναπτυχθούν οι νέες ιδέες περί εκπαίδευσης αλλά και βιωματικές ψυχοεκπαιδευτικές  δράσεις.

Ιδιαίτερα τεχνικές που αφορούν το Drama in education, μας δίδουν την δυνατότητα να φωτίσουμε την σχέση ανάμεσα στην τέχνη και την ζωή, ανάμεσα στον εκπαιδευτή και στον εκπαιδευόμενο.

Το εύρος των δυνατοτήτων μας εκτείνεται από τους αυτοσχεδιασμούς, στο οργανωμένο παιχνίδι και της παράστασης με ειδικά σχεδιασμένο υλικό. Έχει διαπιστωθεί ότι το Δράμα:

·        Ενισχύει την αυτό έκφραση

·        Προκαλεί την ευαισθησία των ανθρώπων μεταξύ τους

·        Προάγει την αυτογνωσία

·        Ενισχύει την συνεργασία και την σύμπραξη.

Η γλώσσα του Δράματος αποτελεί ένα μη- λεκτικό σημειολογικό σύστημα που περιλαμβάνει την χρήση:

·        Συμβόλων

·        Της γλώσσας του σώματος

·        Του χώρου

·        Της τελετουργίας

·        Των μύθων

Το Δράμα είναι πάνω απ’ όλα δράση, και το ον από την στιγμή που ανακαλύπτει το Δράμα (υπάρχει σχετικός μύθος) γίνεται ανθρώπινο ον.

Η ίδια δε η γέννηση αποτελεί το πρώτο Δράμα . ιδιαίτερη αξιοποίηση του δράματος γίνεται μέσα από

΄΄ Το θέατρο των καταπιεσμένων΄΄ του Augusto Boal.

Ο Boal είναι ένας Βραζιλιάνος σκηνοθέτης, συγγραφέας, και θεωρητικός που εργάζεται με ομάδες σε όλο τον κόσμο.

Έχει δημιουργήσει ένα είδος θεάτρου χρήσιμο κοινωνικά, ευχάριστο, με στόχο την αλλαγή των πραγμάτων.

Ένα είδος κοινωνικής θεραπείας όπου κινητοποιείται η σκέψη, χαλαρώνει το πνεύμα και αποκαλύπτεται μια άλλη άποψη της ανθρώπινης κατάστασης.

Τούτο επιτυγχάνεται μέσα από την δράση περισσότερο παρά με την ομιλία, μέσα από το να τίθενται ερωτήσεις, παρά να αναζητούνται λύσεις.

Ένα τέτοιο είδος θεάτρου αποτελεί πρόβα για την πραγματικότητα.

Η συγκεκριμένη μέθοδος χρησιμοποιεί τουλάχιστον τις ακόλουθες 3 τεχνικές:

1.     Tο θέατρο της εικόνας όπου παρουσιάζονται ζωντανά γλυπτά ή παγωμένες εικόνες συναισθημάτων, εμπειριών και πολιτισμικών στερεοτύπων. Κατόπιν η ομάδα τα ονομάζει και τα εξελίσσει κατανοώντας και αναλύοντας το νόημα, την καταγωγή τους και την αλληλεπίδραση τους. 
2.     Tο αόρατο θέατρο όπου το κοινό εμπλέκεται σε μια δράση χωρίς όμως να το γνωρίζει. Πρόκειται για τους Spect – actors, τους ενεργούς παρατηρητές. Συμβαίνει σε δημόσιους χώρους και οι συμμετέχοντες ίσως δεν μαθαίνουν ότι συμμετείχαν σε μια πεποιημένη δράση και όχι σε ένα συνηθισμένο καθημερινό συμβάν.Φυσικά η δράση την ίδια στιγμή που συμβαίνει, είναι ένα πραγματικό συμβάν.Όλοι οι συμμετέχοντες ηθοποιοί και κοινό, εμπλέκονται σε μια διαδικασία συλλογικής μάθησης μάλλον, παρά σ’ ένα διδακτικό μονόδρομο.
3.  Tο θέατρο της Αγοράς είναι ένα θεατρικό παιχνίδι στο οποίο ένα πρόβλημα παρουσιάζεται σαν μια ανοικτή σε διαφορετικές λύσεις φόρμα, όπου οι spect – actors προσκαλούνται να προτείνουν και να εκδραματίσουν λύσεις.

Παρουσιάζεται μια δράση που λειτουργεί σαν ΄΄μοντέλο΄΄ και στη συνέχεια διάφοροι εθελοντές προσέρχονται και παίζουν ρόλους και δίδουν διαφορετικές απόψεις και λύσεις δημιουργώντας μια νέα δυναμική.

Ολοκληρώνοντας μπορούμε να πούμε ότι το θέατρο είναι η τέχνη για να κοιτάξουμε τους εαυτούς μας, να καθρεπτιστούμε.

Το θέατρο δεν είναι μόνο μια φόρμα γνώσης, αλλά μπορεί να είναι και ένα μέσον αλλαγής της κοινωνίας.

Μπορεί να μας βοηθήσει να δημιουργήσουμε το μέλλον μας, παρά να περιμένουμε γι’ αυτό.

Το θέατρο αποτελεί την ουσιαστική εφαρμογή της δυναμικής των ομάδων.

Στέλιος Κρασανάκης

Ψυχίατρος-Δραματοθεραπευτής-Σκηνοθέτης